Miód

Miód wg Rozporządzenia MRiRW z dnia 3.10.2003r z późn. zm. to "naturalny, słodki produkt, wytwarzany przez pszczoły Apis mellifera przez łączenie z własnymi specyficznymi substancjami nektaru roślin lub wydzielin żywych części roślin albo wydalin owadów ssących soki żywych części roślin, składowanym, odparowanym i pozostawionym do dojrzewania w plastrach.

Krajowy miód, w zależności od pochodzenia zbieranego przez pszczoły pożytku (surowca), dzielimy na 3 typy:

Nektarowy - jeżeli, pszczoły wytworzyły go z nektaru
Spadziowy - jeżeli surowcem, z którego pszczoły korzystały była spadź (wydalina owadów ssących soki żywych części roślin lub wydzielina żywych części roślin)
Nektarowo-spadziowy - jeżeli pszczoły korzystały przy wytwarzaniu miodu, zarówno z nektaru jak i ze spadzi
Miód nektarowy dzielimy na miód:

wielkokwiatowy - jeżeli był wytworzony z różnych pożytków nektarowych
odmianowy - jeżeli powstał w przewadze z nektaru kwiatów roślin jednego gatunku (np. rzepakowy, lipowy, akacjowy, gryczany, wrzosowy)
Miód spadziowy dzielimy na miód ze spadzi z drzew liściastych i iglastych.

W skład miodu wchodzą głównie węglowodany w postaci cukrów prostych, takich jak glukoza i fruktoza, stanowią one łącznie średnio 70,3% składu. Obok cukrów w skład miodu wchodzą białko i aminokwasy, głównym wolnym aminokwasem jest prolina, stanowi ona 50-60% ogólnej zawartości wszystkich aminokwasów. W miodzie zidentyfikowano także kwasy organiczne, m.in.: masłowy, octowy, mrówkowy, mlekowy, bursztynowy, jabłkowy i cytrynowy. Metodami analizy spektralnej oznaczono w miodach związki mineralne takie jak: potas, magnez, wapń, sód, fosfor, żelazo, mangan, kobalt, miedź i inne, stwierdzając na ogół znacznie większą zawartość potasu niż pozostałych pierwiastków. Poza wymienionymi wyżej składnikami w miodzie znajdują się także barwniki i inne związki. Są to karotenoidy, flawony i antocyjany, w miodzie zidentyfikowano ogólnie 80 związków aromatycznych.

Dojrzały miód, poza wrzosowym, wykręcony z zasklepionych plastrów, jest gęstym płynem. Lany z odkręconego słoika lub łyżki tworzy charakterystyczny stożek. Dobry miód wrzosowy jest galaretowaty i już dwa dni od wirowania nie wylewa się z odkręconego słoika odwróconego do góry dnem.

Miód płynny nazywamy patoką, a po skrystalizowaniu do postaci zestalonej krupcem. Dobry miód powinien się skrystalizować po 3-4 miesiącach. Nie dotyczy to miodów: akacjowego i spadziowego, które mogą pozostać w stanie płynnym o wiele dłużej. oczywiście można i inne miody utrzymać w stanie płynnym, dzięki procesowi dekrystalizacji.

Miód podgrzany do temperatury powyżej 40st C traci właściwości lecznicze i bakteriobójcze.

Wosk

Wosk pszczeli to wydzielina gruczołów woskowych pszczoły robotnicy. Cztery pary tych gruczołów znajdują się na brzusznej stronie jej odwłoka. Najintensywniej wypacają wosk pszczoły młode, 12-18 dniowe.
Wosk pszczeli jest ciałem stałym, pod wpływem ogrzewania staje się plastyczny. Ma przyjemny, charakterystyczny zapach i barwę od białej do lekko kremowej przez kremową, żółtą i zielonożółtą do brązowej. Temperatura topnienia wynosi 62,3-65,2 st C. Rozpuszcza się dobrze w: benzynie, chloroformie, acetonie, trójchloroetylenie, czterochlorku węgla i benzenie.
Pod względem chemicznym wosk pszczeli jest tłuszczowcem, zbudowanym z węgla (76,3%), wodoru (13,2%), i tlenu (7,5%). Zawiera ponad 250 różnych związków chemicznych, które można zaliczyć do następujących grup : estrów, węglowodorów, kwasów tłuszczowych i alkoholi.
Wosk pszczeli wykorzystuje się przede wszystkim w pszczelarstwie do produkcji węzy. Znajduje on jednak również szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym, chemicznym a nawet ciężkim. Wykorzystywany jest oczywiście także do wyrobu świec i różnego typu pamiątek.

Pyłek

Pyłek kwiatowy to męskie komórki rozrodcze roślin nasiennych. Może on występować w trzech postaciach:

jako pyłek pozyskiwany bezpośrednio pozyskiwany z dojrzałych kwiatów,
z obnóży pyłkowych
w postaci pierzgi
Obnóża pyłkowe stanowią pyłek kwiatowy zbierany przez pszczoły, które gromadzą go w zagłębieniach goleni trzeciej pary nóg, w miejscu otoczonym długimi włoskami tworzącymi koszyczek. Zbierany pyłek zwilżają miodem lub nektarem i zlepiają w grudki nazywane obnóżami. Pyłek przynoszony do ula przez pszczoły zbieraczki jest składowany w komórkach plastrów i ubijany z dodatkiem miodu. W tak zgromadzonym pyłku dochodzi do fermentacji mlekowej, w wyniku której zostaje on przekształcony w pierzgę.

Skład chemiczny pyłku kwiatowego wykazuje dużą zmienność, co jest związane z jego pochodzeniem. Najważniejszą grupę związków stanowi białko, jego zawartość waha się od 4 do 40 %. W białku pyłku kwiatowego oznaczono wszystkie aminokwasy egzogenne. Zawartość cukrów waha się w granicach od 13-55%, są to głównie fruktoza, glukoza, sacharoza i maltoza. Zawartość tłuszczu również waha się w szerokich granicach od 1-13%. W pyłku znajdują się również szereg składników mineralnych, największą zawartość odnotowano dla: potasu, magnezu, wapnia i sodu. Pyłek kwiatowy jest źródłem witamin, występują w nim: witaminy z grupy B, prowitamina A, E, C, PP, H, kwas foliowy.

Pyłek kwiatowy może być stosowany jako suplement diety, w takie składniki jak: białko i aminokwasy egzogenne, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, biopierwiastki czy witaminy. W badaniach klinicznych określono właściwości biologiczne pyłku, za najważniejsze uznano właściwości: odżywcze, regeneracyjne, hipolipemiczne, detoksykacyjne, adaptogenne, antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwalergiczne a takze przeciwnowotworowe.

Propolis

Propolis (kit pszczeli) to substancja o kleistej i ciągliwej konsystencji, najczęściej o rdzawobrązowym kolorze z różnymi odcieniami: od żółtopomarańczowego i szarozielonego do ciemnobrązowego. Produkt ten charakteryzuje się silnym i przyjemnym zapachem. Wytwarzany jest przez starsze pszczoły na skutek wymieszania zebranych z pąków roślin substancji żywicznych z wydzielinami gruczołów ślinowych, wykorzystują go np. do uszczelniania gniazda.

Propolis rozpuszcza się dobrze w wielu rozpuszczalnikach organicznych: w alkoholu etylowym (już od stężenia 70% alkoholu we wodzie), acetonie, chloroformie, eterze etylowym i naftowym, w alkoholu metylowym. Trudno rozpuszcza się w wodzie. Kit pszczeli może mieć różną konsystencję: w 15st C jest twardy, w 36st C - miękki i plastyczny, w 70-80st C - płynny.

Bogactwo źródeł substancji żywicznych wpływa na duże zróżnicowanie składu propolisu. Każda badana próbka ma inny skład. Generalnie można w nim wyróżnić następujące grupy związków: żywice 50-85%, olejki eteryczne 4-15%, woski 12-40%, garbniki 4-10%, pyłki kwiatowe 5-11%, zanieczyszczenia mechaniczne 5-20%, kwasy i alkohole, organiczne związki typu flawonoidów i terpenów (frakcja związków biologicznie czynnych) 5-30%.

Wiele badań nad propolisem wykazało jego właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze jego ekstraktu alkoholowego. w 1964r. odkryto, że na propolis wrażliwe są wirusy grypy, a kilka lat później stwierdzono także wrażliwość wirusa żółtaczki. W ostatnich badaniach stwierdzono, że regeneruje on m.in. tkankę kostną, chrząstkę i nabłonki.

Mleczko pszczele

Mleczko pszczele to wydzielina gruczołów gardzielowych i żuwaczkowych młodych pszczół robotnic, tzw. karmicielek. Gruczoły te zaczynają funkcjonować między 3 a 6 dniem życia dojrzałej pszczoły. Mleczko jest pokarmem larw. Przez pierwsze 3 dni po wyjściu z jaja mleczkiem karmione są larwy robotnic i trutni. Larwa matki karmiona jest samym mleczkiem przez cały okres larwalny.

Świeże mleczko pszczele charakteryzuje się jasnokremową barwą, dość ostrym, bardzo charakterystycznym zapachem, jego smak jest wyraźnie cierpko kwaśny, a konsystencja - półpłynna, mazista i gęsta. W mleczku można wyróżnić kilka grup związków chemicznych: tłuszcze, cukry, białka, a także substancje mineralne, hormony oraz witaminy.